Zo ga je keuzestress te lijf? We worden de hele dag voor keuzes gesteld. We wikken en wegen wat af, bang het verkeerde te kiezen. Keuzestress maakt je besluiteloos en ook ongelukkiger. Maar er is een manier om er mee om te gaan! In dit artikel zal ik je laten zien hoe het anders kan. Lees snel verder!
Inhoudsopgave
Zo ga je keuzestress te lijf
We worden de hele dag voor keuzes gesteld. We wikken en wegen wat af, bang het verkeerde te kiezen. Deze keuzestress maakt je besluiteloos en ook nog eens ongelukkiger. Maar er is een manier om er mee om te gaan!
Er was eens een grootvader die stierf op jonge leeftijd. Er was maar één dokter in zijn dorp en die stelde de verkeerde diagnose. Grootvader had zijn hele leven mensen les gegeven op dezelfde school. En al zijn hele leven had hij ’s morgens hetzelfde ritueel: hij at een boterham met jonge kaas en zelfgemaakte appelmoes. En een kop koffie erbij, altijd hetzelfde merk, altijd dezelfde mok.
Dit zou nu niet meer gebeuren. Als ik een gezondheidsprobleem heb en de door de arts voorgestelde behandeling bevalt me niet, dan vraag ik een andere arts om een second opinion. Ik werk voor diverse tijdschriften en websites waarvoor ik artikelen schrijf over de meest uiteenlopende onderwerpen. Mijn ochtendritueel bestaat uit het kiezen van de theemok die het beste bij mijn stemming past. Om vervolgens in een gigantische doos theezakjes de theesmaak te vinden waarin ik op dit moment op dat moment zin in heb. Groen of zwart? Of een fruit infuus? En welke vruchten dan? Die grootvader had niet veel te kiezen. Ik kan op veel meer gebieden keuzes maken en ook nog eens kiezen uit veel meer opties. Maar ben ik daar wel blij mee?
Waarom kiezen als dat stress kan geven?
Meestal is de vrijheid om te kunnen kiezen heel prettig. Maar bij vrijheid hoort ook verantwoordelijkheid. En in dit geval de verantwoordelijkheid om de juiste keuze te maken. Kiezen we het verkeerde, dan is het al snel eigen schuld dikke bult. Niet gelukkig met je werk? Eigen schuld, verkeerde carrière gekozen. Ontevreden over je bestaan als huismoeder van vier kinderen? Eigen schuld, je had toch ook voor een carrière kunnen kiezen. Ziek? Zeker de verkeerde gezondheids keuze gemaakt.
Hoe meer keuzes je hebt hoe meer dingen je moet afslaan
Stel je hebt een hele drukke baan en je kunt in je beperkte vrije tijd gaan sporten, maar tijd voor meditatie om te ontstressen is er dan niet. Bij elke keuze die we maken slaan we alle mogelijke en misschien wel betere alternatieven af. Een mens zou van minder in de stress schieten. de Amerikanen hebben voor dit verschijnsel ondertussen dan ook een woord: FOBO
oftewel ‘Fear Of Better Option”.
Bestaat toeval?
Natuurlijk is keuzestress een luxeprobleem, maar de gevolgen zijn er niet minder om. Omdat er zoveel mogelijkheden zijn, hebben we de illusie dat perfectie haalbaar is als we maar het juiste kiezen. Daardoor hebben we automatisch hoge verwachtingen met de bijbehorende teleurstellingen als die verwachtingen niet worden ingelost. We worden constant achtervolgd door spijt vanwege foute keuzes en we zijn helemaal niet gelukkig met de vele mogelijkheden. We zijn vaak juist ongelukkig omdat er zoveel is waarvoor we niet kunnen kiezen omdat we voor iets anders kozen. Keuzestress heeft ook veel te maken met een vals gevoel van controle. We geloven dat we gelukkig zullen zijn als we maar de juiste keuze maken. We gaan voorbij aan het feit dat een groot deel van ons leven door toeval wordt bepaald en dat allerlei externe factoren ons in één of andere richting duwen.
Te veel opties leiden tot niet kiezen
Het is een foute gedachte dat keuzevrijheid altijd meer vrijheid geeft. Soms beperkt het onze vrijheid juist omdat we zoveel tijd steken in het maken van een keuze. En zelfs als we al hebben gekozen blijven we nog om ons heen kijken of er misschien een betere keuze was.
Teveel keuzemogelijkheden kunnen ook leiden tot niets kiezen. Door de keuzestress ga je voor een standaard keuze of blijf je ronddraaien in een keuzeproces zonder een knoop door te hakken. Een bekend onderzoek op dit gebied is dat van Sheena Iyengar en Mark Lepper. De onderzoekers plaatsten een stand in de supermarkt waar bezoekers verschillende soorten jam konden kiezen. De ene groep kon kiezen uit zes soorten jam, de andere groep kreeg 24 soorten voorgeschoteld. Er was veel meer belangstelling voor de selectie van 24 soorten jam, maar de mensen die maar uit zes soorten konden kiezen waren veel sneller geneigd om daadwerkelijk een pot jam te kopen.
Hoe hoog leg je de lat?
De ene mens kan beter met de vele keuzemogelijkheden omgaan dan de ander. Je kunt immers nooit alle opties bestuderen en vergelijken voordat je beslist en veel mensen blijven achteraf twijfelen of ze wel de juiste keuze hebben gemaakt. In de psychologie maakt men onderscheid tussen de ´Satisfiers´ en de ´Maximizers´.
Satisfiers
Satisfiers gaan voor ´goed genoeg´. Ze hebben een aantal criteria waaraan hun keuze moet voldoen En daar wordt de lat dan ook gelegd. Vervolgens kiezen ze een optie die boven die lat uitstijgt en zijn daar tevreden mee. Satisfiers verspillen daardoor minder tijd aan het keuzeproces en zijn gelukkiger met de uitkomst.
Maximizers
Maximizers daarentegen leggen de lat tegen het plafond. Zij nemen misschien betere beslissingen, maar zijn er uiteindelijk minder tevreden mee. Hun ultieme doel bereiken is al onmogelijk want je kunt immers nooit alle opties bestuderen en vergelijken voordat je beslist. Ze blijven achteraf twijfelen of ze wel de juiste keuze hebben gemaakt. Maximizers gaan dan ook gebukt onder veel keuzestress.
Volgens de Duitse psycholoog Bas Kast hebben vrouwen meer last van keuzestress dan mannen, en niet zozeer omdat zij Maximizers zijn. In zijn boek “Kies je Gelukkig” geeft hij onder andere hun biologische klok de schuld. Het al dan niet krijgen van een kind is een keuze die een vrouw niet meer kan terugdraaien als het eenmaal te laat is. Mannen kunnen die beslissing langer uitstellen en dat zorgt volgens Kast voor een asymmetrie tussen de geslachten. Vrouwen worden volgens hem ook nog altijd meer geconfronteerd met de keuze tussen kinderen krijgen en een carrière opbouwen.
Wees tevreden met goed genoeg
Iedereen heeft een maximizer en een satisfier in zich qua karakter, maar de kunst is te beseffen in welke situatie welke van de twee persoonlijkheidskenmerken je het beste kunt inzetten. Haal de maximizer in jezelf naar boven als je bijvoorbeeld een nieuwe woning zoekt of moet beslissen over de zorg voor een familielid. Bekijk de verschillende mogelijkheden en neem de tijd ervoor. Het is een grote keuze die je moet maken en neem dus de tijd.
Maar in andere andere gevallen zoals een product kopen, of een telecomprovider, of een zorgverzekeraar kiezen, is het beter om te luisteren naar de satisfier in jezelf en te gaan voor goed genoeg. Natuurlijk heb je dan ook eerst de informatie nodig waarop je je keuze kunt baseren. Vervolgens moet je exact bepalen wat je zoekt, zodat je er verschillende opties op dezelfde criteria kunt beoordelen. Je zoekt een frisse knapperige appel en vergelijkt daarom appelen met appelen.
Maar je zoekt een TV met een haarscherp beeld en heldere kleuren en kijkt ook naar computers waarop je TV kunt kijken? Dat is de appelen met peren vergelijken en leidt tot keuzestress. Eindelijk heb je jouw optie gevonden die voldoet aan je criteria. De appel is fris en knapperig, stop dan met zoeken ook al zijn er misschien nog frissere en knappe appels te vinden.
Blijf realistisch
Durf prioriteiten te stellen en beperk je keuzemogelijkheden bewust. Wil je bijvoorbeeld uren steken in het vinden van het perfecte restaurant als je die tijd ook kan spenderen aan het hebben van een goed gesprek met je geliefde in een restaurant dat goed genoeg is? En spreek met jezelf af dat je in twee winkels gaat kijken voor een nieuwe jas in plaats van een hele middag te gaan shoppen.
Stel je verwachtingen bij als het over keuzes gaat die eigenlijk niet zo belangrijk zijn. Houdt een realistisch doel voor ogen die beantwoordt aan wat je nodig hebt en verwacht. Meer hoeft het niet te zijn. En op het moment dat een keuze gemaakt is, laat het dan los en kom er niet meer op terug. Het loont om meer tijd te investeren in de mensen om je heen. Als je mensen kent die je kunnen en willen ondersteunen, hoef je bij het maken van een moeilijke keuze meestal niet alleen te beslissen. En dan levert die keuze ook minder stress op.
Kiezen in 3 stappen:
- Vraag je af of de keuze belangrijk is. Is het antwoord nee: steek er dan weinig tijd in. Durf eens iets anders te proberen. Laat het zo snel mogelijk los.
- Is het antwoord ja: stel punten op die je voor jou belangrijk zijn en waaraan je keuze moet voldoen. Zo leg je vast wat voor jou goed genoeg is en beperk je de zoekmogelijkheden.
- Zoek door totdat je vindt wat voldoet aan je punten. Kies en stop met zoeken. Kijk niet terug op je keuze, denk niet aan wat je allemaal niet koos. Als je eenmaal een keuze hebt gemaakt, laat het dan los en kom er niet meer op terug.
